7 kiến nghị đẩy mạnh chống buôn lậu thuốc lá

Theo đó, Hiệp hội kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Ban chỉ đạo 389 các địa phương, các lực lượng chức năng Trung ương, địa phương triển khai quyết liệt Chỉ thị 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, phối hợp đề ra chương trình hành động tại các vùng trọng điểm buôn lậu thuốc lá. Trong đó, Bộ Công Thương chỉ đạo Cục Quản lý thị trường và các chi cục địa phương kiên quyết đấu tranh, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu, đặc biệt là việc bày, bán thuốc lá lậu tại các tủ, quầy, cửa hàng, nhà hàng, khách sạn.

Bên cạnh đó, Hiệp hội kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội sửa Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, cho phép chuyển việc quản lý Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá về Bộ Tài chính để phù hợp với chức năng quản lý chuyên môn. Đồng thời trích 50% Quỹ cho công tác đấu tranh phòng chống thuốc lá nhập lậu, hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phương tiện, biên chế cho các lực lượng trực tiếp thi hành công tác chống buôn lậu thuốc lá.

Hiệp hội cũng kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Bộ Luật hình sự 100/2015/QH13, không áp dụng giá trị hàng phạm pháp tối thiểu làm căn cứ để định tội và định khung đối với các tội danh liên quan đến hoạt động buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá lậu mà xử lý hình sự đối với các hành vi kể trên dựa trên cơ sở số lượng từ 500 bao trở lên, thống nhất với quy định tại Nghị định 124/2015/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Cụ thể, đối với Khoản 1 Điều 190 (tội sản xuất buôn bán hàng cấm), cần quy định xử lý hình sự đối với trường hợp: Hàng cấm, hàng phạm pháp là thuốc lá điếu nhập lậu từ 1.500 – 3.000 bao; hoặc từ 500 – 1.500 bao, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, hoặc tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm quy định tại Điều 191 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

Đối với Khoản 1 Điều 191 (tội tàng trữ; vận chuyển hàng cấm), cần quy định xử lý hình sự đối với trường hợp: Hàng cấm, hàng phạm pháp là thuốc lá điếu nhập lậu từ 1.500 – 3.000 bao; hoặc từ 500 – 1.500 bao, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, hoặc tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm quy định tại Điều 191 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

Tiêu hủy thuốc lá điếu nhập lậu và hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc. Ảnh Thanh Hòa/TTXVN

Mặt khác, Hiệp hội cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo tiêu hủy toàn bộ thuốc lá nhập lậu bị tịch thu nhằm chống tái thẩm lậu theo Quyết định 2371/QĐ-TTg ngày 26/12/2014, đưa quy định tiêu hủy thuốc lá vào nội dung sửa đổi, bổ sung Nghị định 67/2013/NĐ-CP. Đồng thời kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành xem xét tăng biên chế và công cụ hỗ trợ cho lực lượng công an, biên phòng, hải quan và quản lý thị trường; hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phương tiện, biên chế cho các lực lượng trực tiếp kiểm tra, kiểm soát chống buôn lậu thuốc lá.

Ngoài ra, Hiệp hội còn kiến nghị Chính phủ cho phép xây dựng lò tiêu hủy thuốc lá lậu tập trung (do Hiệp hội xây dựng phương án) nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường.

Đối với Bộ Tài chính, Hiệp hội kiến nghị không thu tiền tem thuế thuốc lá bao của doanh nghiệp vì bản chất của việc dán tem là để phục vụ cho việc quản lý thuế của Nhà nước.

Theo ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, năm 2016, tình hình buôn lậu thuốc lá gia tăng trở lại với diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Số lượng thuốc lá buôn lậu ước tăng 10% so với năm 2015, chiếm 20% thị phần và gây thất thu thuế của Nhà nước khoảng 8.000 tỷ đồng.

Trong khi đó, công tác chống buôn lậu có dấu hiệu chùng xuống thể hiện qua các số liệu như: Số đối tượng bị bắt giữ xử lý hình sự giảm 53,5%; Số vụ bắt giữ xử lý hình sự giảm 58,9%; Lượng thuốc lá bị bắt giữ và tiêu hủy cũng giảm hơn 30% so với năm 2015.

Đánh giá nguyên nhân, ông Vũ Văn Cường cho rằng thuế tiêu thụ đặc biệt và tỷ lệ trích Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá tăng, dẫn đến kinh doanh thuốc lá lậu tăng lợi nhuận cao hơn nhiều lần so với kinh doanh thuốc lá sản xuất trong nước.

Trong khi đó, phân tích của Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho thấy, sự thiếu nhất quán trong các văn bản pháp quy liên quan đến việc xử lý hành vi buôn lậu thuốc lá như các quy định tại Bộ luật hình sự 2015, Nghị định 124/2015/NĐ-TTg, công văn số 06/TANDTC-PC của Tòa án nhân dân tối cao, Luật Thương mại, Luật Đầu tư… gây khó khăn và ách tắc việc xét xử tội danh buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá nhập lậu, làm mất dần đi công cụ răn đe có tính mạnh mẽ nhất của pháp luật.

Việc xét xử theo tội buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá qua biên giới rất ít khi thực hiện được trên thực tế do đường biên giới Việt Nam tiếp giáp với các nước láng giềng như Campuchia, Lào và Trung quốc rất dài, rất khó có bằng chứng chứng minh đối tượng có hành vi buôn bán, vận chuyển “qua biên giới”.

Do việc xử lý hình sự đối với các hành vi vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trên toàn quốc không thực hiện được nên tính răn đe đối với các đối tượng buôn lậu giảm và khiến tình trạng buôn lậu thuốc lá đã tăng mạnh trong năm 2016. Đồng thời cũng làm giảm đi sự quyết liệt trong công tác chống thuốc lá lậu của các lực lượng chức năng vì bắt giữ mà không xử lý được.

Một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng buôn lậu thuốc lá tái gia tăng trong năm 2016 theo Hiệp hội còn do sự thiếu quyết liệt của một số địa phương, lực lượng chức năng trong việc đấu tranh phòng, chống buôn lậu thuốc lá.

Kể từ khi Chính phủ ban hành Quyết định 2371/QĐ-TTg ngày 26/12/2014 về việc thực hiện tiêu hủy thuốc lá nhập lậu bị tịch thu, trong các năm qua, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã tích cực hỗ trợ công tác bắt giữ và tiêu hủy. Cụ thể, năm 2015 đã tiêu hủy hơn 10,1 triệu bao, kinh phí hỗ trợ 30,3 tỷ đồng và năm 2016 đã tiêu hủy hơn 6,8 triệu bao, kinh phí hỗ trợ là 21,6 tỷ đồng. Đồng thời kịp thời khen thưởng động viên các lực lượng chống buôn lậu của Trung ương và địa phương trong các vụ bắt giữ mua bán vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu số lượng lớn.

Từ ngày 1/1/2017, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã nâng mức hỗ trợ tiêu hủy thuốc lá nhập lậu từ 3.500 đồng/bao lên 4.500 đồng/bao theo Thông tư 306/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung Thông tư 19/2015 về mức hỗ trợ này.