90:9:1 – Tỷ lệ kỳ lạ của ngành công nghệ

Hệ điều hành, trình duyệt và máy tìm kiếm có điểm chung gì? Đó là tỷ lệ 90:9:1 giữa các ông lớn. Một người thống trị và những người còn lại chỉ chiếm một phần rất khiêm tốn.

Hãy xem thị trường hệ điều hành di động: Tuần vừa rồi, tổ chức Mozilla Foundation đã chính thức khai tử Firefox OS. Đây là hệ điều hành di động mới ra mắt đầu năm 2012 và là cái tên mới nhất phải nói lời từ biệt thị trường cạnh tranh khốc liệt này. Hiện nay, có ba nền tảng di động chính làAndroid của Google, iOS của Apple và Windows Phone của Microsoft. Theo thống kê của hãng nghiên cứu IDC dựa trên sản lượng smartphone bán ra toàn cầu vào quý 2/2015 thì tỷ lệ giữa các nền tảng này hiện là 85:14:1.

Tiếp đến là thị trường hệ điều hành máy tính: Tỷ lệ theo thống kê của quý mới đây nhất (quý 3) là 91:8:1 giữa Windows của Microsoft, Mac OSX của Apple và những máy tính tự dựng có thể chạy Linux.

Điều này gợi nhớ đến quy tắc 1% trong văn hoá Internet được đưa ra lần đầu tiên vào năm 2006. Quy tắc này cho rằng trong cộng đồng Internet, chỉ có khoảng 1% người dùng tạo nội dung, 9% người dùng sẽ cung cấp phản hồi và 90% còn lại chỉ đơn giản tiêu thụ lượng nội dung đó. Các nghiên cứu mở rộng cũng đã xác nhận nguyên tắc này. Chẳng hạn trên các trang Wiki, 90% người tham gia cộng đồng này chỉ xem nội dung, 9% tham gia chỉnh sửa và chỉ 1% tích cực tạo nội dung mới.

Trong thế giới máy tính và smartphone, tỷ lệ 90:9:1 xuất hiện sau khi những công ty tham gia cố gắng bứt lên để thống trị thị trường sau giai đoạn phát triển bùng nổ ban đầu. Trong lĩnh vực máy tính, ban đầu có nhiều hệ điều hành như DR-DOS, MS-DOS, CP/M, GEM, Amiga, rồi sau đó là BeOS và Linux. Lĩnh vực smartphone thời gian đầu cũng rất đông đúc gồm Symbian, Meego, Windows Mobile, Asha, BlackBerry 7, BlackBerry 10 (hiện nay gần như đã chết sau khi BlackBerrychuyển sang Android), Firefox OS (đã chết), Jolla (gần như biến mất) và Tizen của Samsung .

Ở cả hai lĩnh vực, smartphone và máy tính, mặc dù thị trường đều rất phát triển nhưng việc duy trì hệ điều hành và hệ sinh thái ứng dụng là hoạt động tốn kém, nếu không đủ lực đầu tư sẽ phải ra đi. Chẳng hạn, BlackBerry đã phải từ bỏ BB10 bởi theo giám đốc điều hành John Chen thì việc viết các trình điều khiển (driver) cho các chip xử lý khác nhau rất tốn kém; chuyển sang Android thì công việc này sẽ thuộc về Google.

Bây giờ chúng ta thử nhìn sang mảng tìm kiếm. Ở châu Âu, Google chiếm 90% thị trường tìm kiếm trên máy tính, theo số liệu nghiên cứu của hãng Statcounter. Máy tìm kiếm Bing của Microsoft chiếm 7,3% và Yahoo có khoảng 3,5%, số 1,2% còn lại chia cho các máy tìm kiếm khác. Với tìm kiếm trên di động, cũng theo số liệu của Statcounter thì 94% của Google, 3% của Yahoo, Bing có 2% và 0,3% cho các máy tìm kiếm còn lại.

Thị phần thị trường tìm kiếm trên máy tính ở châu Âu, theo số liệu của StatCounter

Các trình duyệt thì sao? Vào năm 2002-2003, Internet Explorer của Microsoft chiếm phần lớn, lúc cao điểm tới 95% thị phần khi mà Netscape bị lu mờ và các trình duyệt Safari của Apple và Firefox chưa hoặc vừa ra đời.

Sau này, Firefox trở thành người giữ tỷ lệ “9%” với tốc độ tăng trưởng nhanh, lúc cao điểm nắm tới 24% thị trường trình duyệt vào tháng 11/2009. Có thời điểm, phiên bản mới của Firefox ra mắt là sự kiện Internet. Và khi mà Internet Explorer tụt dốc, Google Chrome ra mắt tháng 9/2008 đã nhanh chóng trở thành tay chơi có số má. Bây giờ thị trường trình duyệt trên máy tính đã định hình rõ ràng thế chân vạc; Chrome chiếm phần lớn, trong khi Firefox và Internet Explorer đang tụt giảm.

Nhìn chung trong lĩnh vực công nghệ thì tỷ lệ 90:9:1 thường xuất hiện khi thị trường phát triển đến mức trưởng thành. Tuy vậy, cũng có vài ngoại lệ chẳng hạn như thị trường máy chơi game cầm tay, cả Nintendo Wii, PlayStation 3 và Xbox 360 đều đang nắm thị phần không chênh nhau nhiều.

VTVO