Bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật về trẻ em

Theo chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII, sáng 12/11, các đại biểu Quốc hội sẽ nghe Chính phủ trình dự án Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em (sửa đổi).

Hà Nội kiểm tra sức khoẻ định kỳ miễn phí cho học sinh các cấp. Ảnh: TTXVN

Ban soạn thảo cho biết, việc ban hành luật mới thay thế Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004 là cần thiết nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của luật năm 2004, bảo đảm tương thích hơn với Công ước về quyền trẻ em và triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013.

Theo ông Đỗ Hoa Nam, Cục trưởng Cục bảo vệ, chăm sóc trẻ em (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội), dự án luật sửa đổi đã thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em trong tình hình mới (Chỉ thị số 20- CT/TW ngày 05/11/2012 của Bộ Chính trị và Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI); đồng thời ghi nhận đầy đủ, toàn diện và cụ thể các quyền con người, quyền công dân, quyền trẻ em trong Hiến pháp năm 2013 về trách nhiệm bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em của Nhà nước, gia đình và xã hội; nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi vi phạm quyền trẻ em; quyền của trẻ em được tham gia vào các vấn đề về trẻ em.

Dự thảo bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật đối với trẻ em và các quyền trẻ em; kế thừa, phát triển những quy định còn phù hợp của Luật năm 2004, bổ sung các quy định mới để giải quyết những vấn đề của thực tiễn, phù hợp với lộ trình phát triển kinh tế, xã hội.

Nói về một số điểm mới trong lần sửa đổi này, ông Đỗ Hoa Nam cho biết: Tên luật hiện hành là Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, được tiếp cận theo các lĩnh vực công tác: bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em. Bản chất là luật quy định về các quyền trẻ em, tuy nhiên tên luật chưa phản ánh hết nội hàm các quyền trẻ em được luật quy định.

Chính vì vậy, Ban soạn thảo đề xuất sửa đổi tên dự thảo là Luật Trẻ em, vì phản ánh đầy đủ nội hàm điều chỉnh của luật, bao gồm tất cả các nhóm quyền và quyền trẻ em: Sống còn, phát triển, bảo vệ, tham gia. Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của luật rộng nhưng đều lấy trẻ em làm trung tâm.

Đồng thời, tên gọi Luật Trẻ em phù hợp với thông lệ và hệ thống văn bản pháp luật hiện hành của Việt Nam (ví dụ Luật Thanh niên, Luật Người cao tuổi, Luật Người khuyết tật…); bao hàm đầy đủ quan điểm, phương thức tiếp cận, mô hình cấu trúc và nội dung của dự thảo luật sửa đổi.

Theo quy định của luật hiện hành (Điều 1) “Trẻ em quy định trong Luật này là công dân Việt Nam dưới mười sáu tuổi”. Tuy nhiên, Công ước Liên hiệp quốc về quyền trẻ em (CRC) quy định “trẻ em có nghĩa là người dưới 18 tuổi, trừ trường hợp luật pháp áp dụng với trẻ em đó quy định tuổi thành niên sớm hơn”.

Chính vì vậy, dự thảo luật đã nâng độ tuổi trẻ em và quy định “Trẻ em là người dưới 18 tuổi”. Làm rõ hơn về sửa đổi này, ông Nam cho biết: người từ 16 đến dưới 18 tuổi là người chưa thành niên, chưa phát triển đầy đủ về sức khỏe và nhận thức, chưa đủ các điều kiện cần thiết để trở thành người lớn, chưa hoàn thiện về thể chất và tinh thần, đặc biệt về nhận thức xã hội, về trình độ nhận thức, về ý thức.

Vì lý do này, người trong độ tuổi từ 16 đến dưới 18 tuổi chưa được coi là người trưởng thành, cần phải được quan tâm đặc biệt từ phía nhà nước, xã hội, cộng đồng và gia đình để các em phát triển lành mạnh, không bị bỏ rơi, sao nhãng và sa vào các hành vi lệch lạc, thậm chí nghiêm trọng hơn là vi phạm pháp luật.