Câu chuyện về tấm bia chiến công

Trong công viên nhỏ bên Quốc lộ 1, thuộc phường Long An, tỉnh Tây Ninh có một bia chiến công vừa được khánh thành vào cuối tháng 4 năm nay, nhân kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đó là bia chiến công của Trung đoàn Bộ binh 174 (Trung đoàn 174) thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh. Bia có 3 mặt, nhắc nhớ những chiến công nổi bật của Trung đoàn từ những ngày thành lập, trong đó có sự kiện giải phóng thị xã Tân An ngày 30/4/1975 cũng như những chiến công nơi chiến trường Long Khốt (xã Tuyên Bình).

Trung đoàn anh hùng

Trung đoàn 174 được thành lập ngày 19/8/1949 tại Cao Bằng, là 1 trong 4 đơn vị chủ lực của Bộ Tổng Tư lệnh. Lực lượng của Trung đoàn được tuyển chọn từ các đơn vị bộ đội địa phương tại chiến khu Việt - Bắc.

Ngay khi mới thành lập, ngày 03/9/1949, Trung đoàn ra quân đánh thắng trận đầu tại khu vực đèo Bông Lau - Lũng Phầy trên đường 4. Theo cựu chiến binh Trình Tự Kha (Trưởng ban Liên lạc Cựu chiến binh (CCB) Trung đoàn 174 tại TP.Hồ Chí Minh), quyết định thành lập ngày 19/8/1949 nhưng Trung đoàn phải ra quân phối hợp giải phóng quân Trung Quốc chặn đánh tàn quân Tưởng Giới Thạch tràn qua biên giới nên đến ngày 30/01/1950, Trung đoàn mới chính thức làm lễ ra mắt.

Phát huy tinh thần “quyết đánh quyết thắng”, Trung đoàn 174 tiếp tục lập nhiều chiến công vang dội trên khắp các mặt trận như tấn công cứ điểm Đông Khê, chiến dịch Biên giới năm 1950, chiến dịch Trần Hưng Đạo, chiến dịch Hoàng Hoa Thám năm 1951-1952, chiến dịch giải phóng thị xã Nghĩa Lộ, Mộc Châu,... Đặc biệt, trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Trung đoàn được giao nhiệm vụ đánh chiếm Đồi A1.

Năm 1967, Trung đoàn 174 hành quân vượt Trường Sơn vào chiến trường miền Nam, tiếp tục lập nhiều chiến công tại mặt trận Tây Nguyên và chiến trường Đông Nam Bộ, trong đó có Tây Ninh. Các chiến thắng tại Tầm Bung - Long Khánh (năm 1969), tại Snoul, Campuchia (năm 1971), Lộc Ninh (năm 1972), Đồng Tháp Mười (1972-1975),... là những chiến công nổi bật của Trung đoàn.

“Vào chiến trường miền Đông Nam Bộ, trong “Mùa hè đỏ lửa 1972 - chiến dịch Nguyễn Huệ”, Trung đoàn là mũi chủ công của Sư đoàn 5 tiến công giải phóng thị xã Lộc Ninh. Tháng 4/1974, Trung đoàn đánh chiếm chi khu Long Khốt, mở toang hành lang cho quân ta tiến về Đồng bằng sông Cửu Long, về Quân khu 9. Tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh trong đội hình của Sư đoàn 5 - Đoàn 232 Trung đoàn đã cắt lộ 4, giải phóng thị xã Tân An (nay là phường Long An, phường Tân An)” - CCB Trình Tự Kha - Trưởng ban Liên lạc CCB Trung đoàn 174 tại TP.Hồ Chí Minh, cho biết.

Năm 1972, Trung đoàn được lệnh cơ động về chiến đấu trên chiến trường Đồng Tháp Mười, vùng đồng bằng kênh, rạch chằng chịt, khó sử dụng đội hình lớn và phải thường xuyên cơ động lực lượng bằng xuồng trên địa hình trống. Trận chiến đầu tiên trên địa bàn đồng nước là trận tiến công yếu khu Long Khốt của địch từ ngày 10/6/1972 đến tối 12/6/1972.

Do chưa quen chiến đấu trên địa bàn trống, không có vật che đỡ, bùn lầy khó cơ động nên ta không đánh dứt điểm mục tiêu nhưng cũng khiến yếu khu Long Khốt thiệt hại nặng. Sau đó, Trung đoàn nhanh chóng củng cố, đánh thiệt hại nặng nhiều tiểu đoàn, trung đoàn ngụy, bắn rơi 4 máy bay, bắn cháy 11 xe M113, 5 xe quân sự, giải phóng 6.000 dân.

Đến mùa khô 1973-1974, Trung đoàn tiếp tục nhận nhiệm vụ tiêu diệt yếu khu Long Khốt. Trong trận đánh Long Khốt lần thứ 2 này, Trung đoàn đã lập nên chiến công anh dũng.

Đêm 28/4/1974, tiểu đoàn đặc công bí mật luồn vào cắt 7 lớp rào phía Tây, Tây Bắc Long Khốt, mở 2 cửa mở, chuẩn bị cho xe tăng và bộ binh của ta tiến công. Rạng sáng 29/4, lực lượng đặc công dùng bộc phá đánh bung hàng rào, mở thông 2 cửa mở, súng cối của Trung đoàn bắn phá các mục tiêu trong yếu khu. Càng về sáng, trận đánh càng quyết liệt nhưng lực lượng ta vẫn kiên cường nâng đội hình tiến lên áp sát cửa mở.

17 giờ ngày 29/4, Trung đoàn 174 hoàn toàn làm chủ yếu khu Long Khốt, mở thông đường hành lang vào trung tâm Đồng Tháp Mười. Sau đó, Trung đoàn tiếp tục tiến công giải phóng Thái Trị, Gò Da, Chùa Nổi,... kết thúc thắng lợi đợt hoạt động mùa khô 1973-1974.

Đặc biệt, trong chiến dịch Hồ Chí Minh, Trung đoàn cùng với các đơn vị của Sư đoàn 5 hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chặn cắt đường số 4 (nay là Quốc lộ 1), tiến công giải phóng nhiều địa phương, trong đó có thị xã Tân An (nay là phường Long An, phường Tân An, tỉnh Tây Ninh), góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Nói về những chiến công của Trung đoàn 174 tại chiến trường miền Nam, Thiếu tướng Vũ Viết Cam - nguyên Trung đoàn phó Trung đoàn 174, từng chia sẻ: “Trong 8 năm tham gia chiến đấu ở chiến trường miền Nam, Trung đoàn 174 vinh dự được tham gia hầu hết các chiến dịch lớn. Trung đoàn cũng nhiều lần được cấp trên tin tưởng giao các trận chiến có tính then chốt, mở màn”.

Khắc ghi bản hùng ca

Những chiến công cũng như mất mát, hy sinh của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 174 trên mảnh đất Tây Ninh đến hôm nay vẫn được thế hệ sau đời đời ghi nhớ. Bên dòng Long Khốt là đền thờ liệt sĩ Di tích lịch sử Quốc gia Khu vực Đồn Long Khốt. Vào ngày 19/5 hằng năm, tại đây đều diễn ra lễ tri ân các anh hùng liệt sĩ, đông đảo người dân đến dâng hương, tưởng nhớ.

Tại phường Long An, Bia chiến công của Trung đoàn Bộ binh 174 vừa được khánh thành vào tháng 4 như một lời nhắc nhở thế hệ sau về giá trị của hòa bình, độc lập hôm nay. Phát biểu tại buổi lễ khánh thành Bia chiến công, Chủ tịch UBND phường Long An (khi đó là Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP.Tân An) Võ Hồng Thảo khẳng định: “Việc khánh thành Bia chiến công này là lời nhắc nhở thiêng liêng đối với thế hệ hôm nay và mai sau về công lao trời biển của các anh hùng liệt sĩ, thương binh và Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Đảng bộ, quân và dân TP.Tân An nguyện mãi khắc ghi sự hy sinh cao cả của các anh hùng liệt sĩ trên mảnh đất này”.

Phát huy truyền thống vẻ vang của đơn vị anh hùng, trong những năm qua, Trung đoàn 174 luôn thực hiện tốt nhiệm vụ của quân đội và đơn vị: tổ chức huấn luyện giỏi, sẵn sàng chiến đấu cao; gắn bó mật thiết với cấp ủy, chính quyền và Nhân dân trên địa bàn đóng quân; hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao;... 100% cán bộ, chiến sĩ an tâm tư tưởng, sẵn sàng nhận, hoàn thành mọi nhiệm vụ.

Thiếu tá Vũ Trường Trung - Chính ủy Trung đoàn Bộ binh 174, cho biết: Năm 2024 và 6 tháng đầu năm 2025, kết quả huấn luyện của đơn vị đạt giỏi, đặc biệt là Đại đội BB1 đạt đơn vị huấn luyện giỏi năm thứ 12 liên tiếp; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ huấn luyện chiến sĩ mới; phối hợp các trường cao đẳng, trung cấp trên địa bàn tỉnh giảng dạy môn quân sự, quốc phòng. Ngoài ra, Trung đoàn còn tham gia hoạt động dân vận, xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, lũ lụt, tổ chức tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, kịp thời giúp dân vượt qua khó khăn, ổn định đời sống nhằm củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng nền quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh Nhân dân./.

Quế Lâm

*Tài liệu tham khảo: Lịch sử Trung đoàn Bộ binh 174 anh hùng (1949-2012)