Chuyên gia lao động ILO: Ủng hộ việc tăng tuổi hưu từ từ

Thứ 2, 07/05/2018 | 11:05:00 [GMT +7] A A

Đề xuất của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) điều chỉnh tuổi nghỉ hưu của lao động nam và nữ từ 60 và 55 lên tương ứng 62 và 60 đang gây chú ý của dư luận. Ông Nuno Cunha, chuyên gia cao cấp về an sinh xã hội (Tổ chức Lao động Quốc tế – ILO) đã trả lời báo chí Việt Nam liên quan về vấn đề này.

Thưa ông, Bộ LĐTBXH vừa đề xuất 2 phương án tăng tuổi nghỉ hưu, quan điểm của ILO về vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu tại Việt Nam trong bối cảnh hiện nay là như thế nào?

Nhìn vào số liệu về tuổi thọ trung bình, đặc biệt là tuổi thọ của những người sống từ 60 tuổi trở lên, có thể thấy là ngày nay một phụ nữ Việt Nam khi đạt đến tuổi 60 thì có tuổi thọ trung bình đến 81,6 tuổi.

Ông Nuno Cunha, chuyên gia cao cấp về an sinh xã hội (Tổ chức Lao động Quốc tế – ILO) trả lời báo chí Việt Nam về tăng tuổi nghỉ hưu.

Như vậy nếu nghỉ hưu ở tuổi 55, phụ nữ đó sẽ nhận lương hưu hơn 26 năm. Theo tính toán trên, nếu phụ nữ bắt đầu tham gia lao động từ 25 tuổi, tối đa có thể đóng BHXH được 30 năm (thậm chí ít hơn). Như vậy đóng 30 năm để hưởng lương hưu 26 năm sẽ tác động đến hệ thống BHXH. Do vậy, chúng tôi ủng hộ đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu một cách từ từ. Theo đề xuất là mỗi năm tăng 3 tháng và bắt đầu tăng từ 2020, nghĩa là đến tận 2024 mới có phụ nữ đầu tiên nghỉ hưu ở tuổi 56 và đến tận 2028 mới nghỉ ở tuổi 57. Việc tăng tuổi nghỉ hưu từ từ như vậy cho phép người dân và nền kinh tế điều chỉnh theo.

Nếu nghỉ hưu sớm, phụ nữ sẽ có lương hưu thấp hơn (lương hưu của đàn ông) do thời gian đóng góp ít hơn, và thông thường phụ nữ có lương thấp hơn với nam giới (trong cùng công việc), trong khi thực tế là phụ nữ lại sống lâu hơn nam giới. Do vậy cách công bằng nhất là cần phải tiến tới cân bằng tuổi nghỉ hưu nam và nữ, cho phép phụ nữ nghỉ hưu với mức lương hưu cao hơn.

Vậy ông có thể chia sẻ vấn đề tuổi nghỉ hưu tại các nước đang phát triển có các điều kiện tương tự như Việt Nam? Xu thế của thế giới đối với vấn đề tuổi nghỉ hưu?

Trên cả thế giới tuổi nghỉ hưu đều đang tăng. Ở các quốc gia, tuổi nghỉ hưu thường là 60, giống như với nam giới ở Việt Nam. Nhưng tuổi nghỉ hưu đang tăng, vì tuổi thọ cũng đang tăng và sức khỏe của con người đang tốt hơn. Thực tế này không chỉ diễn ra ở các nước giàu có như Nhật Bản hay châu Âu mà còn ở các quốc gia xung quanh Việt Nam. Nhiều quốc gia trong khu vực hiện nay cũng đang tranh luận về vấn đề này và nếu tuổi nghỉ hưu chưa tăng thì nó sẽ sớm được tăng.

Công nhân làm việc tại Công ty Cổ phần Dệt May Huế. Ảnh: Quốc Việt/TTXVN

Khi tham vấn cho Việt Nam xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, ILO có đưa ra cảnh báo nếu cứ áp dụng công thức cũ của Luật BHXH 2006 thì tới năm 2034 Quỹ BHXH có nguy cơ mất cân đối hoặc đổ vỡ? Vậy thực tế câu chuyện này thực sự ra sao?

Theo các kết quả ban đầu của phân tích gần đây nhất của chúng tôi thì các vấn đề không của Quỹ BHXH không quá tiêu cực. Điều này cho thấy những tác động tốt của những điều chỉnh trong Luật BHXH 2014. Tuy nhiên điều quan trọng là vẫn cần tiếp tục cải cách hệ thống để thích ứng với những thay đổi về nhân khẩu học và về kinh tế; nếu không thì những điều chỉnh từ năm 2014 sẽ không đủ và sẽ tiếp tục xuất hiện những dấu hiệu rủi ro nữa.

Xin ông cho biết, liệu có thể không tăng tuổi nghỉ hưu mà thay vào đó là tăng tính hiệu quả của đầu tư Quỹ BHXH?

Hiệu quả hoạt động của Quỹ BHXH có một vai trò nhất định trong việc đảm bảo cân đối quỹ. Tuy nhiên tốc độ thay đổi nhân khẩu nhanh như ở Việt Nam, đặc biệt là tốc độ già giá dân số, đã dẫn đến những thách thức chỉ có thể xử lý bằng việc thay đổi các tham số của hệ thống BHXH, mà một trong các tham số đó là tuổi nghỉ hưu. Tăng tuổi nghỉ hưu là một xu hướng ở nhiều nước trong khu vực và so sánh với các quốc gia có cùng mức tuổi thọ trung bình của dân số thì tuổi nghỉ hưu ở Việt Nam rõ ràng thấp hơn nhiều quốc gia.

Ông đánh giá thế nào về tính hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH hiện nay?

Chúng tôi chưa tiến hành phân tích cụ thể về hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH. Tuy nhiên không thể tách rời hoạt động của Quỹ BHXH với hiệu quả của thị trường tài chính ở Việt Nam và các cơ hội đầu tư. Đồng thời, chúng ta cũng phải lưu ý là việc đầu tư Quỹ cần phải được triển khai một cách cẩn trọng.

BHXH Việt Nam cũng phải cải thiện hiệu quả đầu tư. Tuy nhiên, tôi không cho rằng nó sẽ mang lại những tác động lớn đến tình hình tài chính của hệ thống và với tốc độ già hóa dân số nhanh như hiện nay thì điều không thể tránh khỏi là phải điều chỉnh tuổi nghỉ hưu để kịp thời ứng phó với thay đổi về nhân khẩu học.

Liệu có cách nào khác để không làm vỡ Quỹ nhưng cũng không làm giảm quyền lợi của người lao động thông qua việc tăng tuổi nghỉ hưu?

Có 3 phương án chính để đảm bảo bền vững tài chính của một hệ thống an sinh xã hội: giảm chế độ, tăng tuổi nghỉ hưu và tăng tỷ lệ đóng góp. Mỗi Phương án đều có tác động khác nhau đến hệ thống an sinh và đồng thời tác động đến cả từng người dân và doanh nghiệp. Việt Nam cần tìm được giải pháp cân bằng 3 phương án trên cũng như cần thực hiện hiện cải cách từ từ để đảm bảo người dân và doanh nghiệp có đủ thời gian để điều chỉnh. Đây cũng chính là cách đảm bảo tính bền vững về tài chính và về xã hội của hệ thống BHXH.

Theo XC/Báo Tin tức