Giữ vững giá trị nghề báo giữa làn sóng AI

Có lẽ chưa bao giờ nghề báo lại đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay: Sự bùng nổ thông tin, mạng xã hội len lỏi vào từng ngóc ngách đời sống và trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần “gõ cửa” tòa soạn. Tuy nhiên, giữa "cơn bão" công nghệ, những giá trị cốt lõi vẫn luôn là ngọn hải đăng soi đường cho những người làm báo chân chính.

Có lẽ chưa bao giờ nghề báo lại đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay: Sự bùng nổ thông tin, mạng xã hội len lỏi vào từng ngóc ngách đời sống và trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần “gõ cửa” tòa soạn. Tuy nhiên, giữa "cơn bão" công nghệ, những giá trị cốt lõi vẫn luôn là ngọn hải đăng soi đường cho những người làm báo chân chính.

Dù gắn bó với nghề báo chỉ vỏn vẹn khoảng 5 năm thế nhưng với cương vị của mình, tôi cũng chứng kiến biết bao đổi thay, từ thời báo giấy đến phát thanh, truyền hình cho đến bây giờ là kỷ nguyên của báo chí số. Mỗi thời kỳ đều có những đặc thù riêng nhưng có một điều tôi luôn tâm niệm: Bất kỳ ai làm báo, dù là phóng viên hay bộ phận hậu kỳ, nếu không theo kịp nhịp thay đổi thì chắc chắn sẽ bị tụt hậu, thậm chí là bị đào thải.

Giờ đây, chúng ta lại đang đứng trước một thách thức mới mang tên trí tuệ nhân tạo. Nhiều người hỏi tôi liệu việc phóng viên lạm dụng AI có vi phạm đạo đức nghề nghiệp hay không. Tôi trả lời thẳng thắn rằng, điều này hoàn toàn phụ thuộc vào cái "tâm" của người làm báo.

Tôi cho rằng, nếu phóng viên lạm dụng AI - giống như hành vi đạo văn hay sao chép trong giới học thuật thì về lâu dài sẽ không thể tồn tại. Điều quan trọng nhất là chúng ta phải ghi nhớ nguyên tắc cốt lõi: AI hỗ trợ con người chứ không thể thay thế con người. Chúng ta vẫn phải là người cầm lái, phải có cái "tâm" và sự tỉnh táo để đưa tin trung thực, khách quan và có giá trị.

Nghề báo là một hành trình không ngừng học hỏi và thích nghi. Hãy luôn giữ vững ngọn lửa đam mê và cái "tâm" trong sáng!

Là cựu sinh viên của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM, ngôi trường có bề dày truyền thống đào tạo báo chí, tôi luôn được hun đúc về tư duy và đạo đức nghề nghiệp ngay từ những ngày còn là sinh viên. Dù dòng chảy báo chí có thay đổi ra sao, môi trường làm báo có hiện đại đến mấy thì hai chữ "đạo đức" vẫn luôn là "kim chỉ nam" dẫn lối trong chặng đường tôi gắn bó cùng nghề báo.

Hơn 10 năm “cháy” với nghề, tôi được chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của báo chí hiện đại, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang lên ngôi. Trong quá trình tác nghiệp, AI thực sự là một trợ thủ đắc lực. Nó giúp người làm báo thao tác thuận tiện hơn qua các công cụ, phần mềm, ứng dụng, từ đó đáp ứng nhu cầu thông tin kịp thời, nhanh chóng. Tuy nhiên, cũng chính sự hiện đại trong công nghệ này lại khiến ranh giới giữa thật và giả trở nên mờ nhạt hơn bao giờ hết. Nếu chúng ta không tỉnh táo, không kiểm chứng nguồn tin kỹ lưỡng, người làm báo rất dễ sập bẫy tin giả, hình ảnh cắt ghép hoặc bị cuốn theo những thông tin giật gân, câu view,...

AI, suy cho cùng, là một công cụ hữu ích giúp chúng ta làm việc hiệu quả hơn, thế nhưng yếu tố then chốt vẫn luôn là đạo đức và tư duy của người sử dụng. Công nghệ dù phát triển đến đâu chăng nữa thì ngọn lửa nghề cùng đạo đức và tư duy sắc bén của người làm báo vẫn phải là những yếu tố tiên quyết để bảo đảm sự thật khách quan của thông tin báo chí khi chuyển tải đến công chúng và để con người luôn làm chủ trí tuệ nhân tạo trong thời đại công nghệ số.

Bước vào nghề với lĩnh vực báo in, tôi đã có những tháng ngày quen thuộc với trang giấy, câu chữ nhưng giờ đây, sau khi báo và đài hợp nhất, tôi lại bắt đầu một hành trình mới, trở thành một nhà báo “đa zi năng” hơn và đang dần tiếp cận công việc làm tác phẩm truyền hình. Dù không trải qua môi trường đào tạo báo chí chuyên nghiệp nhưng gần 5 năm gắn bó với nghề đã cho tôi rất nhiều. Tôi được học hỏi, truyền lửa từ các anh chị đi trước và quan trọng hơn cả là được sống với đam mê của mình.

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, công nghệ đang len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống và nghề báo cũng không ngoại lệ. Thật sự, công nghệ mang đến quá nhiều tiện ích. Nó giúp chúng tôi làm việc hiệu quả hơn, nhanh hơn, đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin của độc giả. Nhưng cũng chính vì sự tiện lợi đó mà đôi khi tôi lo ngại. Liệu chúng ta có quá phụ thuộc vào công nghệ mà quên đi tư duy phản biện, khả năng kiểm chứng độc lập?

Với vai trò là một người làm báo đang từng ngày thích nghi với dòng chảy “số hóa”, tôi luôn chấp nhận sự thay đổi và bản thân cũng thích ứng với môi trường làm báo thời đại số. Do đó, tôi luôn tâm niệm rằng: Công nghệ là để hỗ trợ chứ không phải để lệ thuộc. Chúng ta phải làm chủ công nghệ chứ không để công nghệ làm chủ mình, để mỗi tác phẩm báo chí vẫn luôn giữ được sự trung thực, khách quan và giá trị đích thực.

Thuở mới vào nghề, tôi bắt đầu công việc tại Đài Truyền thanh xã Nhơn Hòa, huyện Tân Thạnh. Dù chỉ là “tay ngang” nhưng được dấn thân vào nghề, tôi dần dà "bén duyên" và rồi đam mê. Để sau đó, tôi quyết tâm học ngành Báo chí. Năm 2020, tôi chính thức chuyển công tác về Đài Truyền thanh huyện (nay là Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Truyền thanh huyện Tân Thạnh, tỉnh Long An).

Khi được sống với nghề, được trải nghiệm và chứng kiến nhiều điều, tôi càng thấm thía những thách thức mà người làm báo đang đối mặt. Đặc biệt là trong bối cảnh bùng nổ thông tin như hiện nay, việc nhà báo chỉ chạy theo xu hướng là một điều đáng lo ngại. Bởi lẽ, chúng ta không thể chỉ đơn thuần là người truyền tải lại những gì đang "hot" trên mạng xã hội mà phải là người kiểm chứng, phân tích và định hướng thông tin cho độc giả. Với tôi, dù là ở cơ sở hay tuyến trên, bản lĩnh và sự tỉnh táo để không bị cuốn theo những trào lưu nhất thời là vô cùng quan trọng. Chúng ta phải luôn nhớ rằng, trách nhiệm của người làm báo là mang đến thông tin chính xác, đáng tin cậy, chứ không phải là những câu chuyện theo trào lưu trên mạng xã hội./.