Hiệu quả từ các mô hình sản xuất lúa theo hướng VietGAP

Trong xu thế nông nghiệp (NN) hiện đại, sản xuất lúa không chỉ chú trọng năng suất mà còn đặt nặng yêu cầu về chất lượng, an toàn và tính bền vững. Xuất phát từ thực tiễn này, Tây Ninh đã sớm triển khai mô hình sản xuất lúa theo hướng VietGAP tại một số hợp tác xã (HTX) trọng điểm. Tiêu biểu, HTX NN Thạnh Hưng (xã Tuyên Thạnh) và HTX NN Long Thuận (xã Tân Long) liên tiếp 2 năm được chọn thực hiện mô hình điểm. Kết quả đã đạt cho thấy hiệu quả rõ rệt, góp phần nâng cao giá trị hạt gạo và khẳng định hướng đi đúng trong tiến trình tái cơ cấu ngành NN của tỉnh.

Hiệu quả cao

Vụ Hè Thu năm nay là năm thứ 2 HTX NN Thạnh Hưng được Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp (KN&DVNN) tỉnh chọn để thực hiện mô hình điểm sản xuất lúa theo hướng VietGAP với diện tích 50ha, 13 hộ tham gia. Theo đó, nông dân thực hiện mô hình chủ yếu gieo sạ 2 giống chủ lực là OM18 (30,5ha) và IR4625 (19,5ha), áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp tiên tiến như: sạ cụm, sạ thưa để giảm lượng giống; sử dụng phân hữu cơ sinh học, chế phẩm vi sinh, phân bón thế hệ mới và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) sinh học; thực hiện quy trình “1 phải, 5 giảm”, “1 phải, 6 giảm”, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM);...

Đặc biệt, nông dân còn được tiếp cận công nghệ bay không người lái (drone) trong các khâu gieo sạ, bón phân và phun thuốc BVTV. Đây là bước tiến mới, vừa giảm công lao động, vừa tiết kiệm chi phí và bảo đảm độ chính xác. Ngoài ra, mô hình còn áp dụng kỹ thuật tưới “ngập - khô xen kẽ”, vừa tiết kiệm nước, vừa hạn chế phát sinh sâu, bệnh.

Nhờ áp dụng đồng bộ, mô hình đã ghi nhận chi phí sản xuất thấp hơn ngoài mô hình khoảng 1,42 triệu đồng/ha. Năng suất dự kiến tăng thêm 200kg/ha, lợi nhuận cao hơn đối chứng khoảng 2,76 triệu đồng/ha.

Ông Nguyễn Văn Luôn - thành viên HTX NN Thạnh Hưng, chia sẻ: “Từ khi tham gia mô hình sản xuất lúa theo hướng VietGAP, tôi thấy được nhiều lợi ích như ít tốn công, giảm chi phí đầu vào, chất lượng lúa được nâng cao. Trước đây, mỗi vụ sạ gần 200kg giống/ha, nay giảm còn khoảng 100-120kg, cây lúa khỏe, ít sâu, bệnh hơn. Cái được lớn nhất là nông dân thay đổi cách nghĩ, cùng làm đồng bộ thì ai cũng có lợi”.

HTX NN Long Thuận cũng triển khai mô hình sản xuất lúa theo hướng VietGAP năm thứ 2 trên diện tích 50ha, với sự tham gia của 16 hộ dân, giống chủ lực là nếp IR4625. Nông dân gieo sạ với lượng giống 100kg/ha, sử dụng phân hữu cơ, phân NPK thế hệ mới và chế phẩm sinh học.

Kết quả cho thấy, chi phí sản xuất khoảng 22,56 triệu đồng/ha, thấp hơn ngoài mô hình khoảng 1,48 triệu đồng/ha. Năng suất dự kiến đạt 6,3 tấn/ha, lợi nhuận khoảng 21,85 triệu đồng/ha, cao hơn ngoài mô hình khoảng 1,79 triệu đồng/ha.

So với năm đầu thực hiện, năm nay, HTX NN Long Thuận đã có bước tiến quan trọng khi nông dân giảm 12kg đạm nguyên chất (26kg urê)/ha và bước đầu ứng dụng chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ, cải tạo đất, hạn chế tuyến trùng, rong meo, giảm cỏ dại.

Ông Lê Minh Trúc - thành viên HTX NN Long Thuận tham gia mô hình, cho biết: “Trước đây làm lúa cực mà lời không bao nhiêu, đất đai ngày càng chai cứng. Nay áp dụng phân hữu cơ, chế phẩm vi sinh, thấy ruộng tơi xốp hơn, cây lúa khỏe. Chi phí đầu vào giảm rõ rệt, lúa được thương lái ưu tiên thu mua vì bảo đảm chất lượng”.

Những con số trên là minh chứng cho hiệu quả kép, vừa tăng thu nhập cho nông dân, vừa cải thiện chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, mô hình còn khẳng định sức mạnh của hợp tác tập thể khi nông dân xuống giống đồng loạt, giảm áp lực sâu, bệnh và tạo nguồn hàng hóa ổn định.

Xu thế tất yếu để nâng cao giá trị hạt gạo

Từ kết quả thực tiễn, ngành NN tỉnh khẳng định, sản xuất theo hướng VietGAP là xu thế tất yếu để nâng cao giá trị hạt gạo. Các mô hình điểm đóng vai trò “hạt nhân”, từ đó nhân rộng ra các vùng sản xuất tập trung và xây dựng cánh đồng lớn.

Phó Giám đốc Trung tâm KN&DVNN tỉnh Võ Thành Nghĩa thông tin: “Hiệu quả từ các mô hình cho thấy, nông dân giảm được chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận; và quan trọng hơn là thay đổi tư duy sản xuất. Thời gian tới, ngành tiếp tục khuyến cáo nông dân nhân rộng mô hình, tăng cường sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm vi sinh, ứng dụng công nghệ bay không người lái; liên kết với doanh nghiệp để tiêu thụ lúa gạo bền vững”.

Bên cạnh hỗ trợ kỹ thuật, ngành NN tỉnh còn đặt ra định hướng phát triển theo chuỗi giá trị: từ khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến đến tiêu thụ. Mục tiêu là hình thành vùng nguyên liệu lúa gạo chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính.

Một trong những điểm nhấn là việc khuyến khích nông dân ghi chép nhật ký đồng ruộng, minh bạch quy trình sản xuất. Đây cũng là điều kiện thuận lợi cho việc truy xuất nguồn gốc - yếu tố được thị trường quốc tế ngày càng coi trọng.

Ngoài ra, tỉnh chú trọng đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho nông dân; tăng cường kết nối HTX với doanh nghiệp thu mua, chế biến; ứng dụng công nghệ số trong quản lý đồng ruộng. Đây là những bước đi căn bản để nâng cao chất lượng, giảm giá thành và tăng sức cạnh tranh của hạt gạo Tây Ninh.

Hai mô hình sản xuất lúa vụ Hè Thu 2025 theo hướng VietGAP tại HTX NN Thạnh Hưng và HTX NN Long Thuận đã khẳng định hiệu quả vượt trội cả về kinh tế, xã hội lẫn môi trường - không chỉ giúp nông dân tăng lợi nhuận mà còn mở ra hướng đi bền vững cho ngành hàng lúa gạo tỉnh nhà.

Quan trọng hơn, thông qua mô hình, nông dân đã bước đầu thay đổi tư duy sản xuất - từ “làm nhiều” sang “làm chất lượng”; từ sản xuất đơn lẻ sang hợp tác, liên kết. Đây chính là nền tảng để tỉnh thực hiện thành công mục tiêu xây dựng vùng lúa hàng hóa chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, nâng cao giá trị hạt gạo Tây Ninh và góp phần khẳng định thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế./.