Kinh tế toàn cầu trước cơ hội tăng trưởng ‘xanh’ và toàn diện hơn

Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) vừa công bố một báo cáo về triển vọng phục hồi của kinh tế toàn cầu sau đại dịch COVID-19, trong đó nêu ra những thách thức mới cũng như những cơ hội cải cách dành cho chính phủ và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trên thế giới.

Ủy viên Thương mại của EU Cecilia Malmstrom và đại diện các tổ chức thương mại tại cuộc họp trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ở Davos, Thụy Sĩ ngày 24/1/2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Báo cáo của WEF có tên “Con đường dẫn tới sự hồi phục và trạng thái mới hậu COVID-19”, lấy ý kiến của 40 nhà kinh tế trưởng có uy tín, đã đưa ra những đánh giá và khuyến nghị quan trọng về hiện trạng nền kinh tế thế giới. Các chuyên gia cho rằng cuộc khủng hoảng do đại dịch COVID-19 đã làm sâu sắc thêm tình trạng bất bình đẳng xã hội, nhưng cũng tạo ra các cơ hội để giải quyết vấn đề này.

Ba thách thức mới nổi mà các chính phủ và doanh nghiệp trên thế giới sẽ phải đối mặt khi thế giới bước vào giai đoạn phục hồi bao gồm: Sửa đổi chính sách kinh tế để giảm thiểu bất bình đẳng và cải thiện tính cơ động của xã hội; xác định các nguồn lực tăng trưởng kinh tế mới; và áp dụng các mục tiêu tăng trưởng mới.

Ông Saadia Zahidi, Giám đốc điều hành WEF nói: “Các sự kiện gần đây đã khơi gợi lại cuộc thảo luận dang dở lâu nay về tăng trưởng kinh tế trong tương lai. Khi chúng ta hồi phục sau khủng hoảng, chất lượng và định hướng tăng trưởng kinh tế phải được ưu tiên so với tốc độ tăng trưởng. Trong mô hình mới này, chúng ta cần các chỉ tiêu khác ngoài GDP và một bộ công cụ chính sách được cập nhật để đảm bảo rằng sự tăng trưởng trong tương lai là bao trùm, bền vững và tạo ra cơ hội cho tất cả”.

Dưới đây là năm vấn đề chính các nhà kinh tế trưởng của WEF đánh giá về cuộc khủng hoảng kinh tế hậu COVID-19 cũng như những khuyến nghị đối với các nhà hoạch định chính sách:

Thị trường chứng khoán đang quá lạc quan

Hầu hết các nhà kinh tế đều cho rằng thị trường chứng khoán đang vẽ ra một bức tranh rất khác so với dữ liệu của nền kinh tế thực. Vì vậy, để đánh giá triển vọng của kinh tế toàn cầu hiện nay nên nhìn vào các số liệu trên thị trường việc làm.

Mặc dù các thị trường chứng khoán đang lên giá nhờ những dấu hiệu khả quan trong chi tiêu tiêu dùng và sản xuất công nghiệp, nhưng cả hai chỉ số này vẫn ở dưới mức trước đại dịch và sự phục hồi vẫn có thể bị đảo ngược nếu xuất hiện một làn sóng phong tỏa dịch bệnh mới.

Thị trường cũng có thể chưa nhìn thấy nguy cơ các công ty thu hẹp quy mô nhân lực và cắt giảm đầu tư có thể dẫn đến thất nghiệp tăng, đổi mới giảm và chi tiêu tiêu dùng sa sút vào năm 2021. Nhìn chung, thị trường việc làm vẫn rất bấp bênh. Tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ đã giảm chậm hơn mong đợi. Ở châu Âu, tình hình có thể sẽ còn xấu đi trong mùa hè này, khi các doanh nghiệp đuối sức với các giải pháp bảo vệ người lao động khỏi nguy cơ mất việc.

Thời điểm đặc biệt để giải quyết tình trạng bất bình đẳng

Tình trạng bất bình đẳng xã hội gia tăng trong những năm gần đây khi lợi ích từ đổi mới công nghệ và hội nhập toàn cầu chưa được phân bổ đồng đều. Dịch COVID-19 đã làm gia tăng vấn nạn này khi nó tác động mạnh mẽ đến đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Tuy nhiên, đại dịch cũng mở ra một cơ hội đặc biệt để các nước thực hiện một cuộc cải cách hệ thống sâu rộng trước khi bất bình đẳng vượt khỏi tầm kiểm soát. Việc này đòi hỏi các chính phải đặt mục tiêu kiểm soát bất bình đẳng xã hội bên cạnh các mục tiêu tăng trưởng khác, cải tiến các chính sách an sinh xã hội theo hướng giảm thiểu tác động trong khủng hoảng, và thúc đẩy tính linh hoạt kinh tế – xã hội trong tình hình mới. Trên thực tế, sau khi cuộc khủng hoảng dịch bệnh diễn ra, một số quốc gia đã bắt dầu áp dụng hình thức “trợ cấp cơ bản vô điều kiện” dưới dạng này hay dạng khác trong bộ công cụ chính sách của họ.

Xây dựng niềm tin bằng chính sách thuế

Các nhà kinh tế trưởng cho rằng cải cách thuế đóng một vai trò quan trọng để giải quyết tình trạng bất bình đẳng xã hội sau đại dịch. Các quốc gia cần nhanh chóng quy hoạch lại chính sách thuế, trong đó tiếp tục các biện pháp chống trốn thuế, tăng cường hợp tác quốc tế về thuế đối với hoạt động điện tử, cũng như xem xét lại thuế tài sản và thuế thu nhập.

Các chính phủ đang đứng trước những lựa chọn khó khăn khi nợ công tăng vọt sau các chương trình cứu trợ do khủng hoảng dịch bệnh. Nhưng đây cũng là một cơ hội lớn để lấy lại niềm tin từ những người dân vốn phải chịu thiệt thòi về cơ hội kinh tế trong nhiều năm qua.

Tác động của việc gián đoạn chuỗi cung ứng

Cảnh đìu hiu tại Quảng trường Thời đại ở New York, Mỹ do dịch COVID-19, ngày 17/3/2020.

Ảnh: AFP/TTXVN