Ngày Gia đình Việt Nam 28/6: Giữ gìn và phát huy văn hóa ứng xử tốt đẹp trong mỗi gia đình

Đây là chủ đề có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh xã hội hiện đại, ảnh hưởng không nhỏ đến các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nhất là văn hóa ứng xử gia đình. Nhiều vấn đề ứng xử xã hội ngày càng phức tạp, trở thành nỗi bức xúc của từng gia đình và toàn xã hội.

Các thí sinh tham gia hội thi nấu ăn “Cả nhà vào bếp” trong Ngày hội gia đình hạnh phúc năm 2019 với chủ đề “Giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa ứng xử tốt đẹp trong gia đình” và tuyên dương 100 gia đình văn hóa, hạnh phúc tiêu biểu năm 2019 vào sáng 23/6/2019, tại khu B công viên 23/9, Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Thanh Vũ/ TTXVN

Nơi quan trọng để nuôi dưỡng, giáo dục nhân cách con người

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam đánh giá: Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhất là trong thời kỳ toàn cầu hóa, nhân cách con người Việt Nam đang có những diễn biến phức tạp. Một mặt, đó là sự nâng cao rõ rệt về trình độ học vấn, sự phát lộ về tài năng trí tuệ, cải thiện đáng kể về thể chất, tầm vóc. Nhưng mặt khác, xã hội lại có sự chuyển biến tiêu cực về đạo đức, lối sống; sự tha hóa về nhân cách; sự rối loạn về thị hiếu, thẩm mỹ; lệch lạc trong nhân sinh quan, thế giới quan.

Do đó, vấn đề cấp thiết đặt ra là phải thẳng thắn nhìn nhận, đánh giá kịp thời công cuộc xây dựng con người Việt Nam hiện nay để có những điều chỉnh, đối sách phù hợp, hiệu quả.

Người Việt Nam từ xưa luôn coi trọng gia đình, bởi đây là tế bào của xã hội, nơi duy trì nòi giống, là trường học đầu tiên để hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến vai trò của gia đình. Bác Hồ khẳng định: “Quan tâm đến gia đình là đúng vì nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt hơn, hạt nhân của xã hội là gia đình”.

Do đó, năm 2001, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức quyết định lấy ngày 28/6 hàng năm là Ngày Gia đình Việt Nam, nhằm đề cao trách nhiệm lãnh đạo các ngành, các cấp, đoàn thể và tổ chức xã hội cùng toàn thể các gia đình thường xuyên quan tâm xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, đẩy mạnh công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, góp phần xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Chia sẻ về vai trò của gia đình, ông Hoa Hữu Vân, nguyên Vụ trưởng Vụ Gia đình (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: Nói về gia đình hạnh phúc thì sự hạnh phúc phải được xây đắp từ nhân cách ý thức, hành động hàng ngày của người chồng, người vợ, người cha, người mẹ, người con…

Trong giáo dục gia đình, người lớn phải dạy cho trẻ nhỏ những điều giản dị nhất như chào hỏi, cảm ơn, nhặt được của rơi phải trả lại người mất, kính già, yêu trẻ, tuổi nhỏ làm việc nhỏ, người lớn làm việc lớn, ai cũng có trách nhiệm với bản thân, xã hội…

Kho tàng tục ngữ ca dao của dân tộc cũng là một trong những nền tảng của đạo đức, văn hóa ứng xử, có giá trị lâu bền của dân tộc mà con trẻ cần được học, được dạy ngay từ nhỏ qua lời ru, lời dạy của bà, của mẹ để dần dần thấm nhuần ý nghĩa. Ví dụ như: Kính già già để tuổi cho; ăn trông nồi ngồi trông hướng; học ăn, học nói, học gói, học mở…

Ông Hoa Hữu Vân chia sẻ, nếu như trước đây, con ngoan trước hết phải biết đi thưa, về hỏi, lễ phép với ông bà, cha mẹ, chăm chỉ làm việc nhà, kính thầy, yêu bạn… thì ngày nay rất nhiều gia đình đồng nhất khái niệm một đứa trẻ ngoan phải là đứa trẻ học thật giỏi, giành nhiều điểm tốt, phần thưởng. Còn ông bà, bố mẹ sẵn sàng phục vụ con cháu từ A đến Z vô điều kiện.

Với cách dạy quá nuông chiều con trẻ ở nhiều gia đình, nhất là gia đình thành thị vốn ít con, theo các chuyên gia là không tốt, sẽ dẫn đến hậu quả là con trẻ thiếu kỹ năng sống, vô cảm, vô ơn. Nhiều trẻ không biết cách ứng xử, thậm chí hỗn hào với người lớn, bắt nạt người bé hơn vì quen được nuông chiều, muốn gì được nấy. Khi trưởng thành, những đứa trẻ như vậy thường không chịu được sức ép của cuộc sống, đạo đức không được giáo dục đầy đủ nên luôn đặt cái tôi cá nhân lên trên hết, không còn biết sợ, không đủ nhân ái, vị tha và chia sẻ với người khác…

Ngày nay, công nghệ thông tin phát triển với các thiết bị thông minh, đem lại nhiều lợi ích cho cộng đồng trong đời sống, đặc biệt là mạng xã hội đã kết nối người dùng trên toàn thế giới cùng chia sẻ. Thế nhưng mạng xã hội cũng cho thấy cách ứng xử của cộng đồng đối với một vụ việc, nhất là giới trẻ.

Rất nhiều ý kiến bình luận trên mạng xã hội hiện nay được đánh giá là a dua theo tâm lý đám đông. Nhiều người bình luận rất bản năng bằng những ngôn từ khiếm nhã, không kiểm chứng, xem xét kỹ lưỡng bản chất vụ việc, thậm chí nhiều người rất vô tư chia sẻ thông tin không đúng sự thật lan tràn trên mạng xã hội mà không cần biết đúng sai, hậu quả…

Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình

Gia đình trẻ dạo chơi ngày cuối tuần. Ảnh: Phạm Tuấn Anh/TTXVN