Nhân tố mới trong đoàn đàm phán thương mại Trung Quốc khiến Nhà Trắng lo lắng

Nhân tố gây lo lắng

Tờ Washington Post đưa tin Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Zhong Shan – người được các quan chức Nhà Trắng đánh giá có lập trường kiên định – đã trở thành nhân tố mới trong cuộc đàm phán với Mỹ. Hôm 9/7, ông đã cùng với Phó Thủ tướng Lưu Hạc, người phụ trách đoàn đàm phán thương mại của Trung Quốc trong hơn một năm qua, dự một cuộc họp qua điện thoại với Mỹ.

Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Zhong Shan. Ảnh: Reuters

Những kỳ vọng về một thỏa thuận chung cũng bị sứt mẻ do Trung Quốc chần chừ không mua lượng lớn nông sản mới của Mỹ, bất chấp tuyên bố của Tổng thống Trump tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G-20) ở Osaka rằng Chủ tịch Tập Cận Bình đồng ý lên đơn đặt hàng “gần như ngay lập tức”. Cùng với đó là việc cả hai bên đều không đưa ra được bất kỳ kế hoạch này cho vòng đàm phán trực tiếp tiếp theo.

Sự xuất hiện bất ngờ của ông Zhong diễn ra hai tháng sau khi đàm phán thương mại Mỹ – Trung đổ vỡ và Washington cáo buộc Bắc Kinh không giữ cam kết về một thỏa thuận sơ bộ. Theo ông Dennis Wilder, cựu chuyên gia phân tích về Trung Quốc tại Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), ông Zhong Shan chắc chắn đã được chỉ đạo để đưa ra các quan điểm cứng rắn hơn với Mỹ.

Bộ trưởng Zhong, 63 tuổi, được bổ nhiệm chức vụ trong Chính phủ Trung Quốc từ năm 2017 sau khi điều hành hai công ty nhà nước và giữ chức Phó Chủ tịch tỉnh Chiết Giang từ thời ông Tập Cận Bình làm lãnh đạo địa phương tại đây.

Cựu chiến lược gia Nhà Trắng Stephen Bannon nhận xét: “Ông Zhong là bậc thầy cứng rắn”. Ông Zhong Shan, gia nhập Đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 18 tuổi, là quan chức thương mại kỳ cựu thứ hai được bổ sung vào phái đoàn của Trung Quốc trong những tuần gần đây.

Tháng 4, ông Yu Jianhua, một trong những nhà đàm phán thương mại dày kinh nghiệm nhất của Trung Quốc và là đại sứ nước này tại Liên hợp quốc, cũng đã quay trở về Bắc Kinh để hỗ trợ phái đoàn của Phó Thủ tướng Lưu Hạc.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng Chính quyền Tổng thống Trump đã thổi phồng động thái thay đổi người này. Cựu Tham tán công sứ phụ trách chính sách thương mại tại Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh, ông James Green cho rằng việc bổ nhiệm ông Zhong Shan không hề làm lu mờ vai trò của trưởng đoàn Lưu Hạc như đồn đoán.

Hay như ông Clete Willems thuộc công ty luật Akin Gump, từng tham gia công tác đàm phán thương mại tại Nhà Trắng cho đến tháng 4 vừa qua, đánh giá sự bổ sung Bộ trưởng Zhong chỉ phản ánh vấn đề nội bộ từ phía Trung Quốc. Cũng giống như phái đoàn Mỹ bao gồm ông Robert Lighthizer – người mong muốn một hiệp ước giành phần lợi cho nước Mỹ – và ông Mnuchin – người nhạy cảm hơn về tác động của thương chiến lên thị trường tài chính, Bắc Kinh cũng có nhưng nhân vật “cương” và “nhu” riêng.

Mặc dù Bộ Thương mại Trung Quốc được đánh giá là ủng hộ chủ trương hợp tác thương mại, nhưng ông Zhong sẽ chiến đấu đến cùng để bảo vệ lợi ích thương mại của đất nước – theo ông Scott Kennedy, cố vấn cấp cao về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS).

Dậm chân tại chỗ

Trong nỗ lực để hồi sinh vòng đàm phán đang bế tắc, Tổng thống Trump đã đồng ý trì hoãn đánh thuế lên số hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc trị giá 300 tỷ USD tại hội nghị G-20 và cho phép tập đoàn viễn thông Huawei được tiếp tục mua linh kiện máy tính của Mỹ. Trước khi hai bên hội đàm qua điện thoại hôm 9/7, ông chủ Nhà Trắng đã yêu cầu phán đoàn thương mại của mình hãy đảm bảo về những đơn đặt hàng đậu tương và lúa mì mới của Trung Quốc mà ông tin là đã được cam kết tại Osaka.

Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc gặp mặt bên lề G-20 Osaka. Ảnh: AFP