Tinh gọn bộ máy: Vừa giữ chân người tài, vừa thực hiện tốt chính sách nghỉ hưu trước tuổi

Trong quá trình phát triển không ngừng, việc kiện toàn và nâng cao hiệu quả bộ máy nhà nước là một yêu cầu tất yếu. Quyết tâm chính trị mạnh mẽ đã được thể hiện qua nhiều chủ trương, nghị quyết quan trọng. Đó là Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; Nghị quyết số 190/2025/QH15 của Quốc hội về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước; mới đây là Nghị quyết số 74 của Chính phủ về kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Tinh gọn bộ máy nhà nước là cần thiết

Mục tiêu tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là xây dựng một hệ thống hành chính tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng ngày càng tốt hơn những đòi hỏi của công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế. Để đạt mục tiêu này, việc nghiên cứu và triển khai các giải pháp đồng bộ, từ sắp xếp lại cơ cấu tổ chức đến điều chỉnh chính sách nhân sự vô cùng quan trọng. Trong đó, chính sách nghỉ hưu trước tuổi và giữ chân người tài đóng vai trò then chốt.

Thực tế cho thấy, dù đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, bộ máy nhà nước ta vẫn còn những điểm cần khắc phục. Một trong những vấn đề nổi cộm là sự cồng kềnh, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan, đơn vị dẫn đến tình trạng hoạt động kém hiệu quả và lãng phí nguồn lực. Điều này không chỉ làm chậm trễ quá trình ra quyết định và triển khai chính sách mà còn gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp trong tiếp cận các dịch vụ công.

Bên cạnh đó, bộ máy nhà nước hiện nay tồn tại tình trạng biên chế quá lớn, gây ra gánh nặng đáng kể cho ngân sách nhà nước. Chi phí tiền lương và các khoản phụ cấp chiếm một phần không nhỏ trong tổng chi tiêu công, làm giảm nguồn lực dành cho các lĩnh vực quan trọng khác như đầu tư phát triển, giáo dục, y tế và an sinh xã hội. Ngoài ra, việc có quá nhiều cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) cũng có thể dẫn đến tình trạng làm việc cầm chừng, thiếu động lực và trách nhiệm, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công việc.

Để giải quyết những tồn tại này, việc tinh gọn bộ máy, cắt giảm biên chế CBCCVC trở thành một yêu cầu khách quan và cấp bách. Chủ trương này không chỉ nhằm giảm gánh nặng chi tiêu công mà còn tạo điều kiện để xây dựng một đội ngũ CB có chất lượng cao hơn, năng động hơn, đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Việc sắp xếp lại tổ chức, quy trình làm việc, cùng với rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tổ chức bộ máy là những bước đi then chốt để đạt mục tiêu này. Việc tinh gọn bộ máy nhà nước không chỉ là giải pháp tình thế mà còn là chiến lược lâu dài nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững.

Những người tự nguyện nghỉ hưu trước tuổi xứng đáng được trân trọng

Trong quá trình tái cơ cấu và tinh giản biên chế, việc một bộ phận CBCCVC tự nguyện nghỉ hưu trước tuổi là một yếu tố quan trọng, thể hiện sự tự giác, tinh thần trách nhiệm cao đối với sự phát triển chung của tổ chức và đất nước. Nhiều người đã cống hiến cả tuổi trẻ, trí tuệ và tâm huyết cho bộ máy nhà nước và việc họ nhường chỗ cho thế hệ trẻ là một sự hy sinh đáng trân trọng. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội và thách thức, đòi hỏi sự đổi mới và sáng tạo từ đội ngũ CBCCVC.

Tuy nhiên, quyết định nghỉ hưu trước tuổi không phải lúc nào cũng dễ dàng. Nhiều CBCCVC có thể phải đối mặt với những vướng mắc tâm lý như cảm giác hụt hẫng, lo lắng về tương lai, đặc biệt là những người chưa chuẩn bị sẵn sàng cho việc chuyển đổi nghề nghiệp hoặc thích nghi với cuộc sống mới. Họ có thể cảm thấy mất mát khi phải rời xa môi trường làm việc quen thuộc, nơi đã gắn bó nhiều năm và xây dựng được nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết. Ngoài ra, họ cũng có thể gặp khó khăn trong tìm kiếm công việc mới phù hợp với kinh nghiệm và trình độ của mình, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường lao động cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Bên cạnh đó, những thiệt thòi về thu nhập, các mối quan hệ xã hội đã được xây dựng trong nhiều năm cũng là những yếu tố cần cân nhắc. Việc nghỉ hưu trước tuổi có thể dẫn đến giảm thu nhập đáng kể, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bản thân và gia đình. Các khoản lương hưu có thể không đủ để trang trải các chi phí sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là đối với những người có nhiều khoản chi tiêu như nuôi con ăn học, chăm sóc cha mẹ già hoặc trả nợ. Ngoài ra, việc mất các mối quan hệ đồng nghiệp cũng có thể khiến người nghỉ hưu cảm thấy cô đơn, buồn chán và mất đi sự hỗ trợ tinh thần.

Sự hy sinh này cần được nhìn nhận đúng mức; đồng thời, cần có sự động viên và ghi nhận những đóng góp to lớn của đội ngũ này. Để tri ân những cống hiến đó, việc xây dựng và triển khai các chính sách ưu đãi, hỗ trợ là vô cùng cần thiết. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách như chế độ hưu trí sớm, trợ cấp một lần hoặc hỗ trợ tìm việc làm mới. Đặc biệt, Nghị định số 178/2024/NĐ-CP và sau đó được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 67/2025/NĐ-CP đã quy định chi tiết về các chính sách hỗ trợ tài chính cho CBCCVC nghỉ hưu trước tuổi, bao gồm trợ cấp hưu trí một lần, trợ cấp cho số năm nghỉ sớm và các khoản trợ cấp khác.

Những chính sách này không chỉ giúp người nghỉ hưu ổn định cuộc sống mà còn thể hiện sự quan tâm, trân trọng của Nhà nước đối với những người đã có nhiều năm cống hiến. Đồng thời, các chính sách này cũng góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tái cơ cấu và tinh giản biên chế, giúp bộ máy nhà nước trở nên gọn nhẹ và hiệu quả hơn.

Làm thế nào để giữ lại người tài?

Bên cạnh khuyến khích nghỉ trước tuổi, một vấn đề quan trọng cần được đặc biệt quan tâm là làm thế nào để giữ lại những người tài, những người có năng lực, kinh nghiệm và phẩm chất đạo đức tốt, tránh tình trạng “chảy máu chất xám” từ khu vực công sang khu vực tư nhân. Việc ghi nhận tài năng cần được thực hiện một cách kịp thời và có những chính sách đãi ngộ xứng đáng để họ tiếp tục cống hiến cho bộ máy nhà nước. Đây là một nhiệm vụ cấp bách, bởi những người tài đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị nhà nước. Họ là những người có khả năng đưa ra những ý tưởng sáng tạo, giải quyết những vấn đề phức tạp và dẫn dắt sự thay đổi tích cực. Nếu không có những chính sách phù hợp để giữ chân họ, bộ máy nhà nước có thể mất đi những nguồn lực quý giá và gặp khó khăn trong thực hiện các mục tiêu phát triển.

Để giải quyết vấn đề này, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Trước hết, Nhà nước cần tiếp tục đầu tư đào tạo và bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho những CB có năng lực. Việc đào tạo và bồi dưỡng không chỉ giúp họ cập nhật những kiến thức và kỹ năng mới mà còn tạo điều kiện để phát triển toàn diện, đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng cao của công việc. Nhà nước cần xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu, phù hợp với từng lĩnh vực và vị trí công tác; đồng thời, tạo điều kiện cho CBCCVC được tham gia các khóa học, hội thảo, các hoạt động trao đổi kinh nghiệm trong và ngoài nước.

Cần cải thiện chính sách đãi ngộ, xây dựng một chế độ lương, thưởng, phúc lợi hợp lý, cạnh tranh so với khu vực tư nhân. Lương, thưởng và phúc lợi là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định gắn bó với tổ chức của người lao động. Nếu chế độ đãi ngộ không tương xứng với năng lực và đóng góp của họ, họ có thể cảm thấy không được coi trọng và tìm kiếm cơ hội việc làm tốt hơn ở nơi khác. Do đó, Nhà nước cần nghiên cứu và điều chỉnh chính sách tiền lương theo hướng trả lương theo vị trí việc làm và hiệu quả công việc; đồng thời, tăng cường các khoản phụ cấp và phúc lợi khác như bảo hiểm, nhà ở, đi lại, nghỉ dưỡng và chăm sóc sức khỏe.

Việc tạo ra một môi trường làm việc lý tưởng, chuyên nghiệp, công bằng, minh bạch, nơi người tài có thể phát huy tối đa khả năng và sự sáng tạo của mình là vô cùng quan trọng. Một môi trường làm việc tốt sẽ tạo động lực cho người lao động cống hiến hết mình và gắn bó lâu dài với tổ chức. Để xây dựng một môi trường làm việc lý tưởng, Nhà nước cần chú trọng đến các yếu tố như sự tôn trọng, tin tưởng, hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong tổ chức, sự đa dạng và hòa nhập, sự cân bằng giữa công việc với cuộc sống cá nhân cùng cơ hội phát triển nghề nghiệp.

Ngoài ra, việc có cơ chế đánh giá năng lực rõ ràng để phân biệt những người không đáp ứng yêu cầu với những người có tiềm năng cần giữ lại cũng là một yếu tố then chốt. Cơ chế đánh giá năng lực cần được xây dựng dựa trên các tiêu chí khách quan, minh bạch và công bằng; đồng thời, được thực hiện một cách thường xuyên, nghiêm túc. Kết quả đánh giá năng lực cần được sử dụng để làm căn cứ cho việc bố trí, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng và khen thưởng CBCCVC.

Chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhà nước là một quyết sách đúng đắn và cần thiết trong bối cảnh hiện nay của Việt Nam. Việc khuyến khích nghỉ hưu trước tuổi và giữ chân người tài là hai mặt của một vấn đề, đòi hỏi sự quan tâm và giải quyết đồng bộ. Để xây dựng được một bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng tốt nhất yêu cầu phát triển của đất nước, cần có sự hài hòa giữa việc tạo điều kiện cho những người có nguyện vọng nghỉ hưu trước tuổi và tạo môi trường để những người tài năng tiếp tục cống hiến. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm của cả hệ thống chính trị, các cấp lãnh đạo, quản lý và toàn thể CBCCVC. Chỉ khi thực hiện được điều này, Việt Nam mới có thể xây dựng được một bộ máy nhà nước vững mạnh, đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế; đồng thời, bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước./.