Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời (1 – 7/10/2019):Phát triển tài nguyên giáo dục mở để thúc đẩy xã hội học tập

Để đáp ứng được nhu cầu học tập của xã hội, một trong các giải pháp quan trọng được Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra là xây dựng tài nguyên giáo dục mở.

Các em nhỏ lựa chọn sách tại Ngày sách tỉnh Nam Định năm 2019. Ảnh: Nguyễn Lành/TTXVN

Nghị quyết số 29-NQ/TW “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã chỉ rõ một trong các nhiệm vụ, giải pháp cơ bản thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam là “hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập”.

Để đáp ứng được nhu cầu học tập của xã hội, một trong các giải pháp quan trọng được Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra là xây dựng tài nguyên giáo dục mở nhằm cung cấp nguồn học liệu cho cơ sở giáo dục thường xuyên, thiết lập hệ sinh thái tài nguyên giáo dục mở quốc gia, thúc đẩy học tập suốt đời.

Xóa bỏ rào cản tiếp cận tri thức

Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam chia sẻ: Việt Nam đang hướng đến sự phát triển bền vững của xã hội, từng bước mở rộng nền sản xuất dựa trên tri thức và nắm cơ hội tiếp cận với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Để thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển này thông qua cuộc vận động xây dựng cả nước trở thành một xã hội học tập, chúng ta đang thiếu cả hai nguồn lực quan trọng hàng đầu: Tri thức và nhân lực chất lượng cao.

Theo Giáo sư Phạm Tất Dong, cuộc vận động người lớn học tập suốt đời hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng nhân lực tại chỗ, tức là nhân lực đang hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất – kinh doanh thuộc nền kinh tế quốc dân có tầm chiến lược quốc gia. Tuy nhiên, phần lớn người lao động nói chung ở nước ta còn nghèo nàn về tri thức, những tri thức hiện có không đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế, đẩy mạnh sản xuất, không đủ sức để tiếp cận Cách mạng công nghiệp 4.0. Do vậy, tài nguyên giáo dục mở chính là nguồn lực lấp đi sự nghèo nàn về tri thức. Tài nguyên giáo dục mở được chuyển tải trên mạng thông tin, phân phối đến từng người dùng, không có trở ngại về địa lý và hàng loạt rào cản khác sẽ nhanh chóng lấp đi các hố ngăn cách tri thức với người có nhu cầu về tri thức.

Ông Nguyễn Tiến Công, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Tài nguyên giáo dục mở là vấn đề đang được nhiều nước, trong đó có Việt Nam quan tâm những năm gần đây. Tài nguyên giáo dục mở cho phép mọi đối tượng được tiếp cận với tri thức, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục dưới nhiều hình thức khác nhau. Tài nguyên mở không chỉ giúp mọi người tiết kiệm đáng kể các khoản đầu tư cho giáo dục mà còn góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng giáo dục. Thực trạng nước ta hiện nay, cũng như ở các nước nghèo và các nước đang phát triển khác, có rất nhiều người không có khả năng trả chi phí cho việc mua sách vở, đến trường lớp thì các đối tượng này hoàn toàn có thể tự học, tích lũy kiến thức thông qua tài nguyên giáo dục mở.

Đồng quan điểm trên, Tiến sĩ Đinh Tuấn Long, Trường Đại học Mở Hà Nội cho rằng: Sự ra đời của tài nguyên giáo dục mở mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển giáo dục nói chung và giáo dục suốt đời nói riêng. Tại Việt Nam, các trường đại học có quy mô đào tạo lớn nhất như các đại học quốc gia cũng chỉ có khoảng trên dưới 100.000 sinh viên theo học. Trong khi đó, theo ước tính, Việt Nam sẽ có khoảng 100 triệu dân vào năm 2025 với cơ cấu dân số chiếm tỷ lệ lớn nằm trong độ tuổi lao động. Với quy mô dân số như vậy, nhu cầu học tập của xã hội sẽ bùng nổ và thực sự đa dạng trong thời gian tới đây.

Các trường đại học giữ vai trò tiên phong

Ngày 29/9/2019, UBND Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức lễ khai mạc Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2019 với chủ đề “Học tập suốt đời – Học tập thông minh để trở thành công dân tốt, xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội văn minh”. Ảnh: Thu Hoài/TTXVN

Nhận thức tầm quan trọng của tài nguyên giáo dục mở, nhiều chuyên gia giáo dục đánh giá, các trường đại học có vai trò, tiềm năng to lớn trong việc xây dựng, phát triển nguồn học liệu mở, góp phần thúc đẩy xã hội học tập.

Tiến sỹ Huỳnh Minh Sơn, Giám đốc Trung tâm Thông tin – Học liệu và Truyền thông, Đại học Đà Nẵng phân tích, hệ thống giáo dục ban đầu chỉ trang bị cho mọi người phẩm chất, tri thức, kỹ năng có tính nền móng để tiếp tục phát huy, trau dồi, phát triển ở bậc sau phổ thông. Do vậy, sau khi ra trường, mọi người cần tiếp tục được đào tạo thường xuyên, học tập suốt đời, ở mọi lúc, mọi nơi mới không bị “bỏ lại phía sau” trước những biến đổi vô cùng nhanh chóng của tri thức nhân loại. Các trường đại học chính là nơi hội đủ tiềm năng, nguồn lực để thể hiện vai trò chủ chốt xây dựng cộng đồng, xã hội học tập và học tập suốt đời.

Theo Tiến sỹ Huỳnh Minh Sơn, trường đại học có đội ngũ giảng viên, các nhà nghiên cứu và sinh viên có trình độ, tri thức, kỹ năng để trở thành lực lượng tiên phong xây dựng xã hội học tập. Trường đại học cũng là nơi có thể chuyển giao, đào tạo các phương thức, phương pháp và kỹ năng tự học, tự nghiên cứu. Việc xây dựng tài nguyên giáo dục mở của các trường đại học không chỉ đem lại lợi ích cho các thành phần có nhu cầu học tập suốt đời trong xã hội mà còn giúp các trường quảng bá học hiệu; thể hiện vai trò sứ mệnh của một trường đại học gắn kết với người học và cộng đồng. Thông qua các hoạt động tương tác, học tập – nghiên cứu, các tài nguyên của nhà trường sẽ càng trở nên hữu ích, thậm chí được kết nối, gia tăng từ nhiều phía trong quá trình sử dụng, ứng dụng.

Để xây dựng nguồn tài nguyên giáo dục mở, Tiến sĩ Huỳnh Minh Sơn cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần ưu tiên dành nguồn lực để đầu tư xây dựng, phát triển tài nguyên học liệu, tài nguyên số tại hệ thống các thư viện, trung tâm thông tin – học liệu của các trường đại học. Đồng thời, Bộ xây dựng chính sách khuyến khích, hỗ trợ, thúc đẩy các trường tìm kiếm đối tác, phát triển các dự án hợp tác quốc tế, huy động nguồn lực xã hội hóa dưới nhiều hình thức để bổ sung, cập nhật và phát triển các nguồn tài nguyên học liệu.