Trung Quốc tìm cách từ bỏ đường hướng phát triển dựa vào xuất khẩu

Đối diện với đòn trừng phạt thuế từ Mỹ cùng với mức độ bảo hộ ngày một lớn ở châu Âu, Bắc Kinh sẽ phải ưu tiên đẩy mạnh tiêu dùng nội địa.

Trung Quốc tìm cách đẩy mạnh sản xuất, lưu thông hàng hóa trong thị trường nội địa.

Ảnh: Skynews

Nhiều năm qua, giới lãnh đạo Trung Quốc đã nói nhiều đến thích ứng “tái cân bằng kinh tế toàn cầu” thông qua dịch chuyển mô hình kinh tế theo hướng lấy tiêu dùng nội địa làm đòn bẩy. Vậy nhưng cũng trong từng ấy năm, có rất ít dấu hiệu cho thấy Trung Quốc từ bỏ vai trò công xưởng của thế giới, nhà cung cấp chủ chốt mặt hàng sắt thép, cây thông trang trí Noel.

Năm nay tình hình có thể khác, khi Ban chấp hành trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc bước vào kỳ họp thứ 5 khóa XVII (26-29/10), với nội dung thảo luận trọng tâm là nhấn mạnh hơn nữa vai trò thị trường nội địa.

Giới quan sát về Trung Quốc nhận thấy rõ mức độ cấp thiết trong bước chuyển đổi này, khi quốc gia 1,4 tỉ dân cảm nhận được băng giá chính trị từ đòn trừng phạt thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cùng với đó là việc châu Âu quyết theo đuổi “tự chủ chiến lược về kinh tế”, đề cao phát triển sản xuất nội địa.

Kể từ sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát, di dời sản xuất khỏi Trung Quốc để quay về quốc gia gốc đã trở thành đường hướng ngày càng nổi bật ở nhiều nền kinh tế phương Tây, khi các nước lớn liên tục viện dẫn những lo ngại an ninh do phụ thuộc vào các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc như Huawei. Với giới hoạch định chiến lược Trung Quốc, mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu đang đối diện với nguy cơ dễ bị tổn thương hơn lúc nào hết.

Chiến lược dịch chuyển này được gọi là “vòng tuần hoàn kép” (dual circulation). Chủ tịch Tập Cận Bình là người công bố khái niệm này vào tháng Năm vừa qua. Những thông tin chi tiết về đề án này vẫn trong diện giữ kín, nhưng ý tưởng bao trùm là Trung Quốc phải có các vòng tuần hoàn sản xuất khép kín, không lệ thuộc vào nước ngoài về công nghệ, đầu tư nước ngoài hay thị trường xuất khẩu. Nói cách khác, Bắc Kinh muốn thúc đẩy sảm xuất, lưu thông hàng hóa trong nội địa.

Giới phân tích có đánh giá bước đầu về sự dịch chuyển chiến lược này. Chuyên gia phân tích Vicnet Zhu thuộc hãng tư vấn Rhodium Group cho rằng, giới lãnh đạo Bắc Kinh không ai khẳng định sẽ Trung Quốc sẽ được lợi hơn nếu ngắt kết nối với bên ngoài. Nhưng thực sự Bắc Kinh cần một Kế hoạch B để tránh điều tồi tệ nhất.

“Trung Quốc đang ngày một hướng nội để duy trì phát triển kinh tế ổn định. Chiến lược vòng tuần hoàn kép nhắm đến khai phá tiềm năng tăng trưởng trong phạm vi kinh tế nội địa và đây là nỗ lực để thu hút chuỗi giá trị toàn cầu trong giới hạn vòng cung ảnh hưởng của Trung Quốc”, Max Zenglein – nhà kinh tế trưởng Tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator (MERICS/Đức) nhận định.

Không dễ thay đổi thói quen tiết kiệm, tiêu dùng

Việc dịch chuyển chỉ là vấn đề thời gian. Trung Quốc luôn hiểu rằng sớm hay muộn sẽ phải áp dụng mô hình mới. Vấn đề còn lại là cách thức thực hiện ra sao.

Người tiêu dùng Trung Quốc chưa có thói quen chi tiêu dư dả. Ảnh: Skynews

Năm 2000, Bắc Kinh phát động chiến lược “Khai phát miền Tây” nhằm tái phân bổ nguồn lực, tài sản từ các tỉnh duyên hải phát triển về các địa phương nằm sâu trong đất liền thông qua việc triển khai các dự án hạ tầng lớn.