‘Ứng xử văn hóa; Xã hội văn minh’ qua 400 tranh biếm họa

Sau 8 tháng phát động (từ 4/2018 – 12/2018), Giải biếm họa đã thu hút khoảng 400 tác phẩm dự thi, chưa kể hàng chục tác phẩm gửi để “dự treo” triển lãm. Điều đó cho thấy sức sáng tạo biếm họa của các họa sĩ chuyên và không chuyên khắp cả nước vô cùng dồi dào. Có tới trên 30% số tranh dự thi đã chọn đề tài văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Điều đó đã phản ánh rất chính xác nỗi lo lắng của toàn xã hội trong thời gian này.

Lối sống ảo đã xâm nhập vào từng người, không chỉ trong các cuộc họp, khi chủ tọa yêu cầu biểu quyết thì cử tọa đồng loạt biểu quyết bằng cách… like trên Facebook, mà ngay cả các cặp đôi khi đi ăn với nhau, khi hôn nhau hay thậm chí trong đêm tân hôn cũng cắm mặt vào smartphone…

Mặt trái của mạng xã hội đã được các họa sĩ biếm thể hiện bằng những hình ảnh trực quan, sống động, khiến người xem phải giật mình. Nào là chuyện câu like, chuyện chửi bới nhau hay chuyện ném đá người khác trên facebook. Còn chuyện tin đồn trên mạng xã hội đang “truy sát” các nạn nhân bất hạnh… thì đã là câu chuyện hàng ngày, được rất nhiều bức tranh đề cập đến.

Họa sĩ Hữu Lộc đã khái quát điều đó trong bức tranh mà các nhân vật tự biến mình thành những con rối để cộng đồng giật dây “đánh nhau” bằng “cây gậy” facebook.

Ban giám khảo

Những cảnh báo của biếm họa đó có thể không mới, nhưng có sức phản tỉnh rất mạnh mẽ.

Văn hóa ứng xử là một chủ đề rất rộng. Bên cạnh văn hóa mạng, thì còn là văn hóa ứng xử nơi công cộng (đặc biệt là giao thông, lễ hội) hay văn hóa ứng xử nơi cơ quan, công sở (đặc biệt là ứng xử giữa cấp trên với cấp dưới), ứng xử trong bệnh viện, ứng xử trong học đường… Thông qua tiếng cười của biếm họa, mỗi người có thể tự soi lại bản thân để có những sự điều chỉnh thích hợp.

Qua 400 tác phẩm dự thi, các tác giả sử dụng sức mạnh của biếm họa để phê phán những biểu hiện lệch lạc trong văn hóa ứng xử, cổ vũ những hành động văn hóa, văn minh trong các quan hệ ứng xử trong xã hội ngày nay, bày tỏ mong muốn về một môi trường xã hội (cả thực và ảo) thực sự văn minh trong ứng xử…

Hội đồng giám khảo do nhà báo Lê Quốc Minh (Phó Tổng giám đốc TTXVN) làm Chủ tịch và các thành viên là các nhà báo, họa sĩ nổi tiếng như: Nhà báo Hồ Quang Lợi – Phó chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, họa sĩ Vi Kiến Thành – Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ VH,TT&DL), họa sĩ – KTS Lý Trực Dũng, họa sĩ Thành Chương, họa sĩ biếm họa Trần Minh Dũng (NHOP), họa sĩ Lê Phương (LEO). Sau nhiều vòng chấm, Hội đồng giám khảo đã chọn ra 9 giải thưởng, trong đó có 01 giải Nhất, 02 giải Nhì, 02 giải Ba, 04 giải Khuyến khích (tăng 01 giải Nhì so với dự kiến). Điều đó phản ánh được chất lượng chuyên môn của Giải thưởng năm nay.

Họa sĩ Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho biết: “Vừa là một nghệ sĩ, vừa là một nhà quản lý, tôi rất vui khi chấm giải. Với giải thưởng này, đội ngũ sáng tác cũng như công chúng sẽ thấy được rằng biếm họa vẫn là một thể loại mang tính xung kích, tính thời sự và có khả năng phản biện xã hội. Trong bối cảnh xã hội còn nhiều vấn đề nóng thì đây chính là lúc tranh biếm họa lên tiếng, góp một tiếng nói xây dựng xã hội nhân văn hơn”.

Ông nhấn mạnh: “Giải Biếm họa báo chí Việt Nam – cúp Rồng tre năm nay chọn đề tài “Ứng xử Văn hóa; Xã hội văn minh” rất trúng và đúng. Gần đây báo chí nói rất nhiều đến những vụ bạo hành học đường, văn hóa giao thông rồi lạm dụng mạng xã hội… Qua đó cho thấy văn hóa ứng xử vẫn là một điểm nóng mà các họa sĩ biếm nói riêng và giới báo chí nói chung thông qua những tác phẩm của mình lên tiếng phản ánh, cảnh tỉnh để mỗi cá nhân, cũng như các cơ quan quản lý lưu tâm điều chỉnh, làm lành mạnh hóa đời sống xã hội hiện nay. Các tác phẩm đoạt giải và được triển lãm năm nay, tôi cho là xứng đáng vì có ngôn ngữ đồ họa mạch lạc và cá vấn đề nêu ra cũng rất nóng”.

Một số tác phẩm dự thi: