WTO xúc tiến đàm phán tăng nguồn cung vaccine cho các nước đang phát triển

Một vấn đề trong kế hoạch này là ý kiến trái chiều xung quanh việc miễn trừ quyền sở hữu trí tuệ đối với vaccine ngừa COVID-19.

Dự kiến, WTO sẽ bắt đầu thảo luận từ ngày 17/6 tới để quyết định thể thức các cuộc đàm phán và lên khung tiến độ cung cấp vaccine vào ngày 21 – 22/7 khi Đại hội đồng WTO nhóm họp.

Trong những tháng qua, nhiều nước đề xuất tạm thời miễn áp dụng những nghĩa vụ phát sinh theo Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) đối với vaccine ngừa COVID-19 để bất kỳ quốc gia nào cũng có thể sản xuất vaccine mà không cần lo lắng về bằng sáng chế. Những ý kiến ủng hộ cho rằng điều này giúp tăng sản lượng vaccine tại các nước đang phát triển, nơi cho đến nay nhận được quá ít vaccine. Tuy nhiên, các hãng dược phẩm lớn cũng như các nước mà các hãng này đặt trụ sở đến nay vẫn phản đối gay gắt đề xuất, khẳng định rằng bản quyền đối với vaccine không phải là rào cản chính ảnh hưởng đến sản lượng và cảnh báo động thái này có thể cản trở sáng tạo.

Mới đây, Ấn Độ và Nam Phi đã trình lên WTO đề xuất sửa đổi, theo đó đề nghị miễn áp dụng quyền sở hữu trí tuệ đối với các loại vaccine và cả các phương pháp điều trị, chẩn đoán, trang thiết bị y tế và bảo hộ cũng như các nguyên liệu và thành phần cần thiết để sản xuất những sản phẩm phòng ngừa COVID-19 này. Đến nay, đề xuất mới đã được 63 thành viên WTO ủng hộ, trong khi cần phải được tất cả 164 thành viên đồng ý mới được WTO thông qua.

* Cùng ngày, Chính phủ Na Uy thông báo từ giữa tháng 7 tới, nước này sẽ tiêm vaccine ngừa COVID-19 của hãng Johnson & Johnson (J&J) cho các tình nguyện viên trong điều kiện kiểm soát chặt chẽ.

Thông báo nêu rõ những người đã được khám sàng lọc và có nguyện vọng tiêm vaccine J&J kể từ ngày 15/6 sẽ được tiêm khi đáp ứng một số điều kiện nghiêm ngặt. Chỉ một số trường hợp nhất định mới đủ điều kiện tiêm vaccine này, gồm những người cần đi tới các quốc gia đang có dịch COVID-19; những người vì nhiều lý do không thể chờ tới lượt được tiêm các vaccine có sẵn khác hoặc những người có người thân đang bị ung thư nặng.

Tuy nhiên, một số tổ chức lớn tại Na Uy như Tổng cục Y tế Na Uy, Viện Y tế công và Hiệp hội Y khoa Na Uy cho rằng hiện Na Uy đã kiểm soát được dịch COVID-19, chiến dịch tiêm vaccine đang được triển khai nhanh chóng và đầy đủ với các vaccine của hãng Pfizer và Moderna, do vậy không cần phải thử nghiệm các vaccine khác có thể tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ.

Theo số liệu của Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh châu Âu (ECDC), Na Uy là một trong số các quốc gia có tỷ lệ mắc COVID-19 thấp nhất châu lục này. Trên 1,85 triệu người trong tổng số 5,4 triệu công dân Na Uy đã tiêm mũi đầu tiên vaccine ngừa COVID-19 và 1,21 triệu người đã tiêm đầy đủ cả 2 mũi.

* Cũng trong ngày 9/6, Bộ Y tế Séc khuyến cáo chỉ những người trên 60 tuổi mới nên tiêm vaccine ngừa COVID-19 của hãng AstraZeneca và Johnson & Johnson do nguy cơ đông máu.

Bộ Y tế Séc nhấn mạnh cơ quan này đưa ra quyết định trên sau khi cân nhắc các khuyến nghị của cơ quan quản lý dược phẩm SUKL và Hiệp hội Tiêm chủng Séc.

Các nhà khoa học và các cơ quan quản lý dược phẩm của Mỹ cũng như Châu Âu đang nghiên cứu để xác định nguyên nhân gây đông máu và hạ tiểu cầu ở một số trường hợp hiếm gặp sau khi tiêm vaccine ngừa COVID-19 của một số hãng như AstraZeneca và Johnson & Johnson. Cho đến nay, các cơ quan quản lý đều cho rằng lợi ích thu được từ các vaccine của hai hãng này vẫn lớn hơn nhiều so với các nguy cơ tiềm ẩn.

* Trong diễn biến cùng ngày, Cơ quan quản lý y tế Brazil (Anvisa) đã phê duyệt tiến hành các cuộc thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 và 2 tiêm vaccine Butanvac cho các tình nguyện viên. Butanvac là vaccine do Viện Butantan – một trong những trung tâm nghiên cứu y sinh hàng đầu Brazil – điều chế và phát triển.

Anvisa cho biết các cuộc tiêm thử nghiệm 2 mũi vaccine Butanvac ban đầu sẽ được tiến hành trên 400 tình nguyện viên, nhưng dự kiến sau đó sẽ mở rộng thử nghiệm trên khoảng 6.000 tình nguyện viên từ 18 tuổi trở lên. Hiện Viện Butantan đã sản xuất được 7 triệu liều Butanvac.

* Tại Nhật Bản, Bộ Y tế, Lao động và phúc lợi xã hội (MHLW) nước này ngày 9/6 công bố báo cáo cho biết có 17 trường hợp xuất hiện các triệu chứng nghi là do phản ứng phụ sau tiêm vaccine Moderna.

Theo phóng viên TTXVN tại Nhật Bản, trong báo cáo tại hội nghị chuyên gia về phòng chống dịch COVID-19, MHLW cho biết trong số 90.241 người đã tiêm vaccine Moderna từ ngày 23 – 30/5, có 17 trường hợp từ 49 đến 96 tuổi xuất hiện phản ứng phụ sau tiêm. Tỷ lệ phản ứng phụ là 1/5.300 liều, với các triệu chứng thường thấy là phát ban, tim đập nhanh và chóng mặt. MHLW chưa ghi nhận trường hợp nào có triệu chứng sốc phản vệ sau tiêm chủng vaccine Moderna.

Đối với vaccine của hãng Pfizer-BioNTech, tính đến ngày 30/5, Nhật Bản đã tiêm 13,06 triệu liều, trong đó có 169 trường hợp sốc phản vệ, tương ứng tỉ lệ 1/77.300 liều. 139 trường hợp trong đội tuổi từ 25 đến 102 tuổi tử vong sau tiêm vaccine Pfizer, song bộ này chưa thể đánh giá mối liên quan giữa tiêm chủng và nguyên nhân tử vong do đang tiến hành nghiên cứu. MHLW cũng khẳng định ở thời điểm hiện tại, những phản ứng phụ ghi nhận của cả hai loại vaccine Pfizer, Moderna không gây ra ảnh hưởng lớn và công tác tiêm chủng vaccine ngừa COVID-19 sẽ tiếp tục được thúc đẩy theo kế hoạch.

Nhật Bản đã phê duyệt ba loại vaccine ngừa COVID-19 là Pfizer, Moderna và AstraZeneca. Tuy nhiên, nước này mới chỉ đưa vào tiêm chủng đại trà hai loại vaccine là Pfizer và Moderna. Đối với vaccine AstraZeneca, cơ quan chức năng của Nhật Bản cho biết sẽ cần thảo luận thêm về độ tuổi, cách thức tiêm chủng và xây dựng bộ hướng dẫn điều trị tình trạng huyết khối, tiểu cầu thấp được ghi nhận là tác dụng phụ hiếm gặp của vaccine này.